We slapen wel, maar rusten niet
We hopen wel, maar vertrouwen niet
Ik vraag je bij deze, met welk lef vraag je ons
Te bouwen aan een toekomst
Terwijl ons heden op instorten staat
Het zijn dichtregels uit ‘De meeste stormen konden we wel een tijdje aan’ van Myron Hamming, de stadsdichter van Groningen.
Een opiniestuk van onze voorzitter Johan Remkes, alle burgemeesters, de Commissaris van de Koning en de dijkgraven.
Zestig jaar lang was de opbrengst van Gronings gas veel belangrijker dan het lot van de mensen die erboven woonden. Toen dat niet meer te ontkennen viel, bleek de overheid niet in staat om op een invoelende manier de fouten snel recht te zetten. Sterker nog, ze maakte de problemen eerder groter. Dit zal ongeveer de uitkomst zijn van de Parlementaire Enquête aardgaswinning Groningen, die 24 februari naar buiten komt. Dat moment is ook de laatste kans voor het Rijk om te helen wat gebroken is, om onrecht ongedaan te maken en de openstaande rekening te voldoen.
Dat begint met de erkenning dat de gevolgen van de gaswinning geen Gronings probleem zijn, maar een nationale kwestie. De welvaart van Nederland is op Gronings gas gebouwd. Van de 428 miljard euro die de gaswinning opleverde, belandde minder dan 1% in Groningen. Dat maakt het nog wranger dat Groningen nu de meeste energiearmoede kent.
We willen over onze toekomst praten, maar eerst moeten we de versterking tot een goed einde brengen.
Het is slechts één symptoom van sluipende verwaarlozing waar we steeds mee worden geconfronteerd: weer een jaar vertraging van de versterking in Eemsdelta, weer uitstel van de stikstoffabriek en mogelijk nog een jaar langer het Groningenveld openhouden. In onze dorpen zijn de levensaders langzaam afgeknepen, toen de winkels en scholen, de huisartsen en agenten, de bussen en treinen verdwenen. De gezondheid van Groningers nam af en verslechterde door de stress van de aardbevingen. Groningse kinderen hebben veel minder mogelijkheden dan jongeren die ergens anders opgroeien.
We willen over onze toekomst praten, maar eerst moeten we de versterking tot een goed einde brengen. Groningers willen niets liever dan een veilig huis op de plek die hun lief is. Ze willen hun monumenten herstellen en hun landschap terug. Daarvoor moeten mensen nu opboksen tegen steeds weer nieuwe instanties, commissies en controleurs. Dit wantrouwen is duur: in 2021 ging van elke euro voor schadeherstel, 74 cent naar uitvoeringskosten. De schade van het verspeelde vertrouwen is niet in geld uit te drukken.
Bevrijd mensen uit een bureaucratisch doolhof. Toon commitment zonder voorbehoud. Zorg dat de provincie en bevingsgemeenten kunnen doen wat nodig is.
Verantwoording achteraf
Het is tijd om ruimhartig te vergoeden met verantwoording achteraf, de meest ingewikkelde gevallen eerst. Bevrijd mensen uit een bureaucratisch doolhof. Toon commitment zonder voorbehoud. Zorg dat de provincie en bevingsgemeenten kunnen doen wat nodig is. Dit zal de versterking sneller, goedkoper en rechtvaardiger maken.
Daarnaast moet het Rijk op korte termijn voelbare verandering realiseren. Compenseer de energiearmoede financieel tot alle woningen geïsoleerd en verduurzaamd zijn, knap buurten op, zorg dat jonge mensen weerbaarder worden op de arbeidsmarkt, help mensen om te bewegen en zorg voor goede zorg dichtbij.
Dit vraagt om perspectief voor de lange termijn mét uitvoeringskracht, met mensen en geld en het structureel betrekken van Groningers bij deze keuzes.
Groningers willen ook nu bijdragen aan de welvaart van Nederland. We hebben dat altijd gedaan, of het nu ging om graan en aardappelen, om karton, of om turf en gas. Die welvaart kende steeds dezelfde fundamenten: revolutionaire technieken, nieuwe grondstoffen en een goede infrastructuur. Vertaald naar onze tijd betekent dat: investeer in Gronings onderwijs en wetenschap, in regionale campussen en zeehavens. Verbind Groningen met de rest van Nederland en Europa. Zorg dat wij onze dijken, waterlopen en bodem kunnen aanpassen aan klimaatverandering. Dan kunnen wij Groningers daar het verschil maken waar we van oudsher goed zijn: energie, landbouw en onderzoek naar gezond ouder worden. Daar hebben we in Groningen en in Nederland wat aan.
Dit vraagt om perspectief voor de lange termijn mét uitvoeringskracht, met mensen en geld en het structureel betrekken van Groningers bij deze keuzes. Net zoals de watersnoodramp leidde tot de Deltawerken, kan de gaswinningsramp in Groningen leiden tot een nieuw ijkpunt in de Nederlandse geschiedenis. Een nieuw modern wereldwonder, waardoor wat hierna in Groningen tot stand wordt gebracht, wereldwijd net zoveel bewondering zal oogsten als onze dijken, dammen en waterkeringen. Groningen wil en kan dat, Den Haag moet er nu voor kiezen.
Johan Remkes is voorzitter Nationaal Programma Groningen, René Paas is commissaris van de Koning Groningen, Koen Schuiling is burgemeester van Groningen, Henk Jan Bolding is burgemeester van Het Hogeland, Adriaan Hoogendoorn is burgemeester van Midden-Groningen, Jaap Kuin is burgemeester van Pekela, Berry Link is burgemeester van Veendam, Cora-Yfke Sikkema is burgemeester van Oldambt, Klaas Sloots is burgemeester van Stadskanaal, Ard van der Tuuk is burgemeester van Westerkwartier, Jaap Velema is burgemeester van Westerwolde, Ben Visser is burgemeester van Eemsdelta, Geert-Jan ten Brink is dijkgraaf Hunze en Aa’s en Roeland van der Schaaf is dijkgraaf Noorderzijlvest.
