Jouke de Vries, bestuurslid van Nationaal Programma Groningen, kijkt met trots en realisme terug op vijf jaar Nationaal Programma Groningen. Voor hem draait het succes van het programma om samenwerking en de kracht van lokale initiatieven. “Wat mij het meest trots maakt, is hoe we samen met inwoners, gemeenten, bedrijven en maatschappelijke organisaties projecten hebben kunnen realiseren die de regio sterker maken.”

Bij de oprichting van Nationaal Programma Groningen werd Jouke gevraagd als bestuurslid vanwege zijn positie als voorzitter van het College van Bestuur van de Rijksuniversiteit Groningen. “Als voorzitter van de RUG had ik al een diepe verbondenheid met de regio en een goed overzicht van de uitdagingen en kansen waar Groningen mee te maken heeft”, vertelt Jouke. “Mijn rol bij de universiteit gaf me de mogelijkheid om de kennis en expertise van de RUG direct in te zetten voor de regio. Het verbinden van kennis en een netwerk is essentieel voor het versterken van de regio en het realiseren van duurzame oplossingen.”

We wilden geen top-down benadering, maar juist een initiatief waar de kracht van lokale ideeën en betrokkenheid centraal stond.

Koers bepalen

Daarom hoefde Jouke er niet lang over na te denken om ‘ja’ te zeggen tegen een rol in het bestuur. Snel daarna werden onder leiding van Siem Jansen (vorige directeur Nationaal Programma Groningen) de eerste stappen binnen het programma gezet. “Het was een enorme uitdaging om een organisatie van de grond af op te bouwen”, vertelt Jouke. “Er werden mensen aangenomen, een koers bepaald en verbindingen gelegd met Den Haag. Daar heeft Siem Jansen een hele belangrijke rol in gespeeld.”

Eén van de eerste zichtbare initiatieven van Nationaal Programma Groningen was Toukomst. Jouke: “Het is cruciaal voor een programma zoals dat van ons om inwoners actief te betrekken in het proces. We wilden geen top-down benadering, maar juist een initiatief waar de kracht van lokale ideeën en betrokkenheid centraal stond.”

Eigenaarschap en betrokkenheid

Deze open benadering leidde tot een breed scala aan voorstellen en initiatieven, die vervolgens werden geselecteerd en gezamenlijk verder ontwikkeld tot concrete projecten. “Hierdoor konden we echt inspelen op de wensen en behoeften van de mensen die het direct aangaat. Het was een krachtige manier om het eigenaarschap en de betrokkenheid bij de toekomst van Groningen te vergroten,” aldus Jouke.

Een project dat indruk op hem maakte is Zummerbühne. “Ik ben er zelf heen geweest en het was prachtig om te zien hoe mensen zelfs in de regen bleven zitten om verhalen over de geschiedenis van Groningen te horen. Dat raakt mensen en versterkt het besef van wat er in onze provincie gebeurt. Je kunt het niet bewijzen, maar zulke projecten hebben een positief effect op Groningen en de Groningers.”

“Toukomst heeft daarnaast ook te maken met de nodige uitdagingen. Vanwege allerlei processtappen die doorlopen moeten worden en de wet- en regelgeving neemt het goedgekeurd krijgen van een project soms veel tijd in beslag. Initiatiefnemers tonen veel doorzettingsvermogen om hun project te laten slagen, dit vraag meer tijd, inzet en expertise van ze dan van tevoren was verwacht,” vult Jouke aan.

Met de juiste slagkracht kunnen we niet alleen de economische toekomst van Groningen versterken, maar ook de leefbaarheid en trots in de regio. Dat gaat hand in hand.

Moonshots

“Vanuit ondernemers in de regio hebben we teruggekregen dat ze meer betrokken willen worden bij het programma. Dat is iets waar onze focus nu ligt. Samen zijn we druk bezig met het uitwerken van ‘moonshots’. Dit zijn gedurfde visionaire ideeën die een grote sprong voorwaarts kunnen betekenen. Voor de regio, maar ook voor Nederland als geheel. Het gaat om projecten die verder kijken dan de dagelijkse praktijk en echt baanbrekend zijn.” Vandaar dat die projecten binnen Nationaal Programma Groningen ‘Baanbrekers’ worden genoemd.“ Deze baanbrekende programma’s richten zich op waterstof, landbouw en voedsel, gezondheid, circulaire economie en vrijetijdseconomie”, vervolgt Jouke.

“Het zijn sectoren waarin Groningen al sterk is, maar waarin nog veel meer potentie schuilt. Wat deze programma’s verbindt, is het samenspel van onderwijs, ondernemers en arbeidsmarkt. Het is van belang dat deze partijen hier samen met de overheid mee aan de slag gaan. De kennis en vaardigheden die nodig zijn om deze ambities te realiseren, staan centraal. Met de juiste slagkracht kunnen we niet alleen de economische toekomst van Groningen versterken, maar ook de leefbaarheid en trots in de regio. Dat gaat hand in hand. Deze thema’s horen ook bij de economische agenda van Nij Begun.”

Kleine en grote projecten
“We keuren niet alle ingediende projecten goed en ook niet elk project is direct een succes. Je hebt kleine projecten in dorpen nodig, zoals het verduurzamen van dorpshuizen of samen koken, en daarnaast ook vergezichten die bijdragen aan een betere economie in Groningen. Dat evenwicht is essentieel.”Tegelijkertijd is Jouke zich bewust van de uitdagingen en kritische kanttekeningen. “Er zijn natuurlijk ook teleurstellingen geweest, zowel bij inwoners als bij ons als bestuur. Niet ieder idee dat werd ingediend kon worden uitgevoerd, en dat leidde soms tot onbegrip.” 

Het is belangrijk dat iedereen – van gemeenten tot bedrijven en van kennisinstellingen tot maatschappelijke organisaties – hetzelfde perspectief heeft voor de regio. We werken samen aan de toekomst van Groningen.

Kracht van het programma

Volgens Jouke ligt de kracht van zowel Nationaal Programma Groningen als Nij Begun in de gedeelde visie en de gezamenlijke inzet van alle betrokkenen. “Het is belangrijk dat iedereen – van gemeenten tot bedrijven en van kennisinstellingen tot maatschappelijke organisaties – hetzelfde perspectief heeft voor de regio. We werken samen aan de toekomst van Groningen. Ik heb veel respect voor de burgemeesters van de gemeenten, die altijd vol overtuiging achter hun inwoners staan. Soms leidt dat tot stevige discussies, maar het toont wel aan hoeveel zorg en passie er is voor de regio en de mensen die er wonen. Tegelijkertijd vind ik dat de positie van bedrijven en kennisinstellingen binnen Nationaal Programma Groningen onvoldoende geborgd is.”

Nij Begun

Voor de komende vijf jaar ziet Jouke de uitdaging om die gezamenlijke inzet voort te zetten en te zorgen voor een blijvende impact. “We moeten blijven investeren in de regio, zowel in lokale initiatieven als in de grote economische projecten die Groningen sterker maken. Het is een langetermijnvisie die we samen blijven realiseren. Een belangrijk onderdeel daarvan is de overgang naar Nij Begun, waar we met het geleerde uit Nationaal Programma Groningen de fundamenten verder versterken en de regio toekomstbestendig maken.”